İran-Avrupa nükleer görüşmeleri İstanbul'da yapılacak

İran devlet televizyonunun aktardığına göre, İran ile İngiltere, Fransa ve Almanya arasında yürütülecek yeni nükleer müzakereler 25 Temmuz Cuma günü İstanbul’da gerçekleştirilecek.

Görüşmeler, Avrupalı tarafların talebi doğrultusunda düzenlenecek ve İran’ı toplantıda Dışişleri Bakan Yardımcıları Mecid Tahtrevançi ile Kazım Garibabadi temsil edecek.

İran ile E3 ülkeleri (İngiltere, Fransa ve Almanya), son olarak 16 Mayıs’ta yine İstanbul’da dışişleri bakan yardımcıları düzeyinde bir araya gelmişti. O toplantıda, ABD ile sürdürülen dolaylı temasların ardından görüşmelere devam edilmesi konusunda uzlaşı sağlanmıştı.

Müzakereler İsrail saldırıları nedeniyle aksamıştı
ABD ile yürütülen nükleer müzakereler devam ederken, 13 Haziran’da İsrail’in İran’a yönelik saldırısı nedeniyle görüşmeler askıya alınmıştı.

Öte yandan İran, 2015 yılında imzalanan nükleer anlaşmada yer alan ve BM yaptırımlarının yeniden uygulanmasını sağlayan “tetik mekanizması”nın Avrupa ülkeleri tarafından devreye alınabileceğinden kaygı duyuyor. Bu mekanizmanın süresi 18 Ekim’de sona eriyor. Nükleer programla ilgili somut bir ilerleme kaydedilememesi durumunda, Avrupa'nın bu tarihten önce harekete geçebileceği ifade ediliyor.

2015 anlaşması ve snapback mekanizması
14 Temmuz 2015’te İran ile BM Güvenlik Konseyi’nin 5 daimi üyesi ve Almanya arasında, İran’ın nükleer faaliyetlerini sınırlaması karşılığında yaptırımların kaldırılmasını öngören bir anlaşma imzalanmıştı. Ancak ABD, 2018’de anlaşmadan tek taraflı çekilmiş ve İran’a yeniden yaptırım uygulamaya başlamıştı.

Buna karşılık İran da, Avrupalı ülkelerin ABD yaptırımlarını dengeleyecek adımlar atmamasını gerekçe göstererek anlaşmadaki yükümlülüklerini kademeli olarak askıya almış ve yüksek oranlı uranyum zenginleştirme faaliyetlerine yönelmişti.

İngiltere, Fransa ve Almanya ise, İran’ın anlaşma koşullarını ihlal ettiğini öne sürerek, “snapback” olarak bilinen ve BM yaptırımlarının geri getirilmesini sağlayan maddeyi devreye sokabileceklerini dile getiriyor.

İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi ise bu mekanizmanın işletilmesinin hukuki bir temele dayanmadığını, zira Avrupa'nın anlaşmadaki sorumluluklarını yerine getirmediğini ve katılımcı statüsünü fiilen kaybettiğini savunmuştu.