Uzmanlardan uyarı: Aşırı ekran çocuk gelişimini etkiliyor
Günümüzde ekran kullanımının yaygınlaşmasıyla birlikte çocukların ekran başında geçirdiği süre hızla artıyor. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), 2 yaşından küçük çocukların ekranla tanıştırılmaması, okul öncesi çocukların ise günde en fazla 1 saat ekran süresi ile sınırlandırılması gerektiğini belirtiyor.
Çocuk Gelişim Uzmanı Hümeyra Özsoy, yapılan araştırmaların çocukların tablet, telefon ve televizyon gibi cihazlara çok erken yaşlarda eriştiğini gösterdiğini söyleyerek şu bilgileri paylaştı:
“Ülkemizde de 2-5 yaş arası çocukların büyük kısmı günde 2 saatten fazla ekrana maruz kalıyor. 3-6 yaş grubunda ise bu süre ortalama 3–8 saate kadar çıkıyor.”
Aşırı ekran süresinin zararları
Özsoy, ekran kullanımının çocuklarda şu sorunlara yol açtığını belirtti:
• Dil gelişiminde gecikme
• Dikkat problemleri
• Öz düzenleme becerilerinde zorluk
• Saldırgan davranışlar
• Duygu anlama ve düzenlemede güçlük
• DEHB belirtileri
• Otizm belirtilerinin artması
Özsoy ayrıca ekran kullanımının yalnızca sürenin uzunluğuna değil, içeriğin niteliğine ve ebeveyn eşliğinde olup olmamasına göre de değiştiğini vurguladı:
“Arka planda açık televizyon bile çocukların dikkatini, oyun kalitesini ve iletişim becerilerini olumsuz etkiliyor.”
DSÖ’nün önerileri
DSÖ, 1-4 yaş arası çocukların günde en az 180 dakika hareket etmesi ve 1 saatten uzun süre hareketsiz kalmamasıgerektiğini belirtiyor. Aşırı ekran kullanımı ise hareketsizlik, uyku bozuklukları, obezite riski ve davranış sorunlarına zemin hazırlıyor.
Özsoy, özellikle 3 yaşın beynin en hızlı geliştiği dönem olduğuna dikkat çekerek:
“Ekran süresinin fazlalığı, çocuğun keşfetme, oyun oynama ve sosyal etkileşim fırsatlarını azaltıyor.” dedi.
Ailelere öneriler
Özsoy, ebeveynlerin ekran kullanımını daha sağlıklı yönetebilmesi için şu tavsiyeleri sıraladı:
0–2 yaş: Sıfır ekran (yaş × 10 dakika kuralı)
Ekranı mümkün olduğunca birlikte ve aktif kullanın
Kaliteli ve yaşa uygun içerik tercih edin
Ekranı ödül, ceza veya sakinleştirme aracı olarak kullanmayın
Açık hava oyunlarına ve fiziksel aktivitelere günlük rutinde yer verin
Ev içinde net ekran kuralları oluşturun
