Rusya açısından Taliban'ı tanımak mantıklı bir seçenek mi?
Muhtemelen Rusya Taliban'ın siyasi otoritesini tanımaktan daha iyi bir seçenek bırakmayan üç faktör var.
1. Afganistan'daki IŞİD varlığının Afganistan siyasi sınıfı ve istihbarat topluluğunun hiç dikkat etmediği kadar ciddi bir hal alması. Birkaç gün önce, Rusya Savunma Bakanı IŞİD güçlerinin Orta Doğu'dan Afganistan'a transfer edildiğini resmen duyurdu. Neden veya nasıl transfer edildikleri hakkında hiçbir şey söylemezken, bu transferin Orta Asya ve İran'daki köktendinciliğin etkisi nedeniyle gerçekleşmesi çok muhtemel. Böyle bir durumda, Rusya'nın politik manevralarını daha iyi anlamak mümkün. Ukrayna cephesinde yoğun bir şekilde yer aldığı bir durumda, Rusya yerinde herhangi bir ülke aynı şeyi yapardı. Şu anda, Rusya İŞİD'e karşı Taliban ile iş birliği yapmaktan daha iyi bir seçeneği yoktur.
Bunu yapmazlarsa, er ya da geç Orta Asya'da ve Rusya'nın Müslüman nüfuslu coğrafyasının geri kalanında daha büyük olaylara girişeceği muhtemeldir. Şimdi ortaya çıkan en büyük soru, Rusya ile iş birliğinin Taliban için stratejik bir perspektiften mantıklı olup olmayacağıdır?
Benim anlayışıma göre hayır, bu temelde Taliban'ın stratejik çıkarına değil çünkü bir yandan Rusya çok zayıf ve diğer yandan güçlü bir İslamcı Orta Asya, Taliban'ın komşuluğundaki güçlü bir Rusya'dan daha fazla güç kazanması için daha güvenli bir üs oluşturuyor. Dolayısıyla Taliban'ın bu hamlesiyle her iki tarafa da iş birliği sözü vermesi çok mantıklı görünüyor. Böyle bir yaklaşımın geçmişte Afganların geleneksel siyasi etkileşimi olduğu göz ardı edilemez.
2. Taliban'ın uluslararası alanda bugüne kadar oynadığı ikili oyun nispeten başarılı oldu. Taliban, son dört yıldır Amerika, İran, Rusya, Çin ve Hindistan arasında dikkatli bir denge sağladı. Taliban'ın bir yıldan fazla sürdürebileceği düşünülmeyen bir dengeyi korudu. Eğer bu başarılı olmasaydı, Rusya Taliban ile bu yeni oyunu başlatamazlardı. Şimdi bu alandaki önemli soru, Taliban'ın bu dengeyi korumadaki nihai hedefi neydi? Anladığım kadarıyla Taliban'ın üç temel talebinden biri siyasi iktidara kalmaya devam etmek. Bu yüzden Rusya nihayetinde, eğer nihai talep iktidarda kalmaksa, o zaman bunu herkesten önce onaylayabiliriz diye düşündüler. Ancak gelecekte Rusya Taliban'ın diğer iki büyük hedefine nasıl ulaşacaklarını anlamak zordur.
A: sermaye birikimi B: İslam emirliğinin Afganistan ötesine yayılması. Eğer Rusya devlet Başkanı Putin'in belirttiği gibi ekonomik olarak zayıf kalırlarsa ve Taliban'a sermaye transferi seçeneği sunamazlarsa, Taliban'ın diğer iki büyük hedefi muhtemelen üçüncü hedefinden daha ağır basacak ve eninde sonunda bu siyasi angajmanı çok ciddiye almamak zorunda kalacaklar Aynı zamanda, Taliban Rusya’dan daha fazla mali teşvik bulursa, o zaman üçüncü hedef tek başına Taliban arasındaki ikili iş birliğini onlar için mantıklı hale getirebilir. Taliban'ın, Afganistan'ın dört bir köşesinde iktidarda İslamcı güçler olmadan, Orta Doğu, Orta Asya ve Güney Asya'da böyle bir askeri varlıkla uzun süre tek başına hayatta kalamayacağı unutulmamalıdır.
3. Rusya’ya bu alanda muhtemelen kendilerine nispeten yakın ülkeler tarafından olumlu tavsiyeler verildi. Bu dört yıl içinde, Özbekistan, İran ve Çin gibi bazı ülkeler Taliban ile daha yakın ilişkilere sahipti. Rusya muhtemelen bu hareketi onlarla istişare ederek yaptı. Ancak soru şu, Taliban ile ilişkilerin gerçekten Rusya’nın çıkarına olduğunu mu düşünüyorlardı yoksa sadece meydan okumadan kaçınmak mı istiyorlardı? Benim fikrim, İŞİD'in Afganistan'a gelişinin tüm bu ülkeleri aynı anda tehdit edebileceği yönünde. Dolayısıyla, böyle bir durumda, bu ülkelerin, özellikle İran ve Çin'in, Rusya’nın çıkarlarından çok kendi çıkarlarını göz önünde bulunduracak tavsiyelerde bulunması çok mantıklı görünüyor. Bu noktada, Ruslar IŞİD ile etkileşime girerse, bu ülkelerin her birinin mantıksal güvenlik çıkarları açısından üzerindeki baskıyı azaltacaktır. Bir ülke zayıf olduğunda, diğer dostlarının artık sempati duyması için bir nedeni olmadığını unutmayalım. Aksine, herkes onun zayıflığından faydalanmaya ve sonuna kadar çökmeye çalışacaktır.
