Kıbrıs’ın hava şehidi: Yüzbaşı Cengiz Topel

Türk Hava Kuvvetleri’nin kahraman pilotlarından Yüzbaşı Cengiz Topel, 8 Ağustos 1964’te Kıbrıs’ta düzenlenen uyarı uçuşu sırasında Rum güçleri tarafından vurulan uçağından paraşütle atladıktan sonra esir alınarak şehit edildi. Cumhuriyet döneminin ilk hava harp şehidi olarak anılan Topel, vatanseverliği ve cesaretiyle hafızalara kazındı.

Çocukluk ve eğitim yılları
Trabzonlu tütün eksperi Hakkı Topel ile Mebuse Topel’in oğlu olan Cengiz Topel, 2 Eylül 1934’te babasının görev yaptığı Kocaeli’nin İzmit ilçesinde dünyaya geldi. İlkokula Bandırma’da başladı, Gönen’de devam etti. Babasının vefatının ardından ailesiyle İstanbul’un Kadıköy ilçesine yerleşti. Kadıköy Yel Değirmeni İlkokulu ve Ortaokulu’nu bitiren Topel, lise öğrenimine Haydarpaşa Lisesi’nde başladı. Daha sonra girdiği Kuleli Askeri Lisesi’nden 1953’te mezun oldu.

Askeri kariyeri ve pilotluk eğitimi
1955’te Kara Harp Okulu’nu bitirerek asteğmen rütbesiyle Türk Silahlı Kuvvetleri’ne katıldı. Küçük yaşlardan beri ilgi duyduğu havacılık nedeniyle hava sınıfına geçiş yaptı. Pilotaj eğitimi için gönderildiği Kanada’da eğitimini tamamladıktan sonra 1957’de yurda döndü ve Merzifon 5. Ana Jet Üs Komutanlığı’nda göreve başladı. 1961’de Eskişehir 1. Hava Ana Jet Üssü’ne atandı, 1963’te yüzbaşılığa terfi etti.

Kıbrıs’ta kritik görev
5 Ağustos 1964’te Rum güçleri, Kıbrıs’ın Erenköy ve Mansur bölgelerine hücumbotlar, tanklar ve piyade birlikleriyle saldırı düzenledi. Türk kasabaları ve balıkçı tekneleri hedef alındı. Ada’daki Birleşmiş Milletler Gücü’nün sessizliği üzerine Türkiye, Kıbrıs Türklerine destek amacıyla hava operasyonu başlattı.

8 Ağustos’ta yapılan uyarı uçuşu kapsamında Yüzbaşı Cengiz Topel, dört uçaktan oluşan kolun komutanı olarak görev aldı. Hücumbotlara yönelik ikinci hücum sırasında Topel’in kullandığı F-100F uçağı yerden isabet aldı.

Son telsiz konuşmaları
Uçağının vurulmasının ardından kolundaki pilotlarla arasında şu telsiz konuşmaları geçti:

“Cengiz Yüzbaşım, uçağından dumanlar yükseliyor, atla.” (Ütğm. İzzet Öztarhan)

“Yüzbaşım, cayır cayır yanıyorsun, atla.” (Ütğm. Öztarhan)

“Tamam, atladı.” (Yzb. Mehmet Konedralı)

“Paraşütü açıldı.” (Ütğm. Öztarhan)

Esaret ve şehadet
Paraşütle Peristeronori köyü yakınlarına inen Topel, üç Rum askeri tarafından esir alındı. Uluslararası savaş hukukuna aykırı şekilde işkence gördüğü, çeşitli rivayetlerle birlikte resmi kayıtlara geçti. Rum tarafı ise yaralı yakalandığını ve hastanede hayatını kaybettiğini savundu.

Türkiye’ye dönüş ve cenaze törenleri
Topel’in naaşı, Türkiye’nin girişimleri sonucu 12 Ağustos 1964’te teslim alındı. Kıbrıs, Adana, Ankara ve İstanbul’da düzenlenen törenlerin ardından 14 Ağustos’ta Edirnekapı Sakızağacı Hava Şehitliği’nde toprağa verildi.

Adı yaşatılıyor
Kıbrıs ve Türkiye’de pek çok cadde, park, okul ve hastaneye adı verilen Cengiz Topel için KKTC’nin Lefke bölgesinde bir anıt inşa edildi. 1990’da ziyarete açılan anıtta, paraşütle atlayışını simgeleyen kabartmalar, Kıbrıs harekâtı bilgileri, uçağının parçaları ve bire bir modeli sergileniyor.

Yüzbaşı Cengiz Topel, Türk milletinin hafızasında cesaretin ve fedakarlığın simgesi olarak yaşamaya devam ediyor.